تاریخ و سنتهای آن در نهج البلاغه

پس از قرآن کریم-معجزه جاوید پیامبر اکرم(ص)-نهج البلاغه برجسته ترین کتاب در ابعاد مختلف دینی، اجتماعی، سیاسی، اخلاقی و ادبی در عالم اسلام و جهان تشیع است.در این رساله تاریخ و سنتهای آن در نهج البلاغه مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است. در آغاز ضمن بیان کلیاتی از تاریخ در تعریف آن گفته شده که تاریخ فقط ذکر حوادث و رویدادهای گذشته نیست، اگر چنین باشد مانند قصه گویی تنها جنبه سرگرمی و تفنن دارد بلکه منظور از آن ، علاوه بر نقل حوادث و رویدادها نگرش جدی به روابط و علل بروز پدیده های تاریخی است تا با تجزیه و تحلیل آنها بتوان اسباب سعادت یا شقاوت امتهای گذشته را شناسایی کرد و از تاریخ عبرت آموخت، چنانکه خدای تعالی فرمود فاعتبروایا اولی الابصار. در ادامه به سنتهای تاریخ از دیدگاه نهج البلاغه پرداخته شده است و در تعریف سنت آمده است :روشی است که خداوند امور عالم و آدم را براساس آن تدبیر و اداره می کندو منظور از سنتهای تاریخ قوانینی است که بر اجتماع و تاریخ بشر جاری و حاکم است، گاهی به صورت خیر و انعام و گاهی به شکل شر و انتقام عمل می کند، شناخت این سنتها برای رسیدن جامعه اسلامی به کمال واقعی خویش ، لازم و ضروری می باشد.در فصل پایانی رساله ، ابتدا سنتهای تاریخی به دو بخش تقسیم شده است، سنتهای مطلق و سنتهای مقید.منظور از سنتهای مطلق آنهایی هستند که تحققشان بستگی به اراده و خواست انسان ندارد مانند سنت آزمایش، اما سنتهای مقید سنتهایی هستند که تحقق آنها بستگی به خواست ، اراده و تلاش انسان دارد و حاکمیت آنها مشروط به شرط یا شروطی است مانند سنت حاکمیت صالحان.در پایان نمونه هایی از سنتهای مطلق و مقید به تفصیل بیان شده است.